1 Rupee Coin: రూపాయి నాణెం ఎలా తయారవుతుందో తెలుసా..!

Highlights

మీ జేబులో ఉన్న ఆ చిన్న రూపాయి నాణెం తయారు చేయడానికి ఎంత ఖర్చవుతుందో మీరు ఎప్పుడైనా ఆలోచించారా? ఈ రోజుల్లో ఇది డిజిటల్ చెల్లింపుల యుగం, కానీ నగదు ఇప్పటికీ మన జీవితాల్లో ఒక ముఖ్యమైన భాగం. ముఖ్యంగా టీ, కూరగాయలు లేదా మార్కెట్లో బస్సు ఛార్జీల కోసం చెల్లించడానికి ఉపయోగించే ఒక రూపాయి వంటి చిన్న నాణేలు. కానీ ఆశ్చర్యకరమైన విషయం ఏమిటంటే ఈ నాణెం తయారు చేయడానికి అయ్యే ఖర్చు దాని విలువ కంటే ఎక్కువ!

1 Rupee Coin: మీ జేబులో ఉన్న ఆ చిన్న రూపాయి నాణెం తయారు చేయడానికి ఎంత ఖర్చవుతుందో మీరు ఎప్పుడైనా ఆలోచించారా? ఈ రోజుల్లో ఇది డిజిటల్ చెల్లింపుల యుగం, కానీ నగదు ఇప్పటికీ మన జీవితాల్లో ఒక ముఖ్యమైన భాగం. ముఖ్యంగా టీ, కూరగాయలు లేదా మార్కెట్లో బస్సు ఛార్జీల కోసం చెల్లించడానికి ఉపయోగించే ఒక రూపాయి వంటి చిన్న నాణేలు. కానీ ఆశ్చర్యకరమైన విషయం ఏమిటంటే ఈ నాణెం తయారు చేయడానికి అయ్యే ఖర్చు దాని విలువ కంటే ఎక్కువ!

భారతీయ రిజర్వ్ బ్యాంక్ (RBI) ప్రకారం, ఈ సమాచారం RTI (సమాచార హక్కు) ద్వారా వెలుగులోకి వచ్చింది. దీనిని వివరంగా, సరళమైన భాషలో అర్థం చేసుకుందాం - ప్రతిదీ RBI డేటా, నియమాల ఆధారంగా.

1. ఒక రూపాయి నాణెం చరిత్ర, రూపకల్పన

భారత కరెన్సీ వ్యవస్థలో నాణేలు ముఖ్యమైన పాత్ర పోషిస్తాయి. RBI ప్రకారం, అన్ని నాణేల తయారీ (రూ. 1 నుండి 20 వరకు) భారత ప్రభుత్వ బాధ్యత, అయితే నోట్లు (రూ. 2 కంటే ఎక్కువ) RBI ముద్రిస్తుంది. ప్రస్తుత డిజైన్ ప్రకారం ఒక రూపాయి నాణెం 1992 నుండి చెలామణిలో ఉంది.

మెటీరియల్

దీనిని స్టెయిన్‌లెస్ స్టీల్‌తో తయారు చేస్తారు, ఇది తుప్పు పట్టకుండా, బలంగా ఉంటుంది.

బరువు: 3.76 గ్రాములు

వ్యాసం: 21.93 మిల్లీమీటర్లు

మందం: 1.45 మిల్లీమీటర్లు

డిజైన్

ముందు వైపు భారతదేశం చిహ్నం (అశోక స్తంభం సింహం) "భారతదేశం" అని రాసి ఉంటుంది. వెనుక వైపు రూపాయి చిహ్నం (₹) "1" సంఖ్య, సంవత్సరం గుర్తుతో పాటు ఉంటుంది.

ఈ నాణేలు భారతదేశంలో ఎక్కడ తయారవుతాయి?

నాణేలు కోల్‌కతా, ముంబై, హైదరాబాద్ , నోయిడాలో తయారు చేస్తారు. కానీ ఒక రూపాయి నాణేలు ప్రధానంగా ముంబై, హైదరాబాద్ మింట్‌లో ముద్రించబడతాయి. RBI ఈ నాణేలను పంపిణీ చేస్తుంది, కానీ తయారీ ప్రభుత్వం పని.

2. తయారీ ఖర్చు

RBI ప్రకారం దీని ధర ఎంత? 2018లో ఆర్టీఐ ద్వారా అడిగిన ప్రశ్నకు సమాధానంగా ఆర్‌బిఐ స్పష్టంగా పేర్కొంది, ఒక రూపాయి నాణెం తయారీకి సగటు ఖర్చు రూ. 1.11. అంటే, నాణెం విలువ 1 రూపాయి, కానీ దానిని తయారు చేయడానికి 11 పైసలు ఎక్కువ ఖర్చవుతుంది. ఈ సమాచారం హైదరాబాద్ మింట్ నుండి వచ్చింది, అయితే ముంబై మింట్ "వాణిజ్య గోప్యత" అని పేర్కొంటూ దానిని వెల్లడించలేదు.

ఎందుకు అధిక ధర?

ముడి పదార్థం: స్టెయిన్‌లెస్ స్టీల్ ధరలు అంతర్జాతీయ మార్కెట్‌పై ఆధారపడి ఉంటాయి. ఉక్కుతో పాటు, ఇతర లోహాలు (నికెల్ లేదా జింక్ మిశ్రమం వంటివి) కూడా ఇందులో ఉపయోగించారు.

ఉత్పత్తి ప్రక్రియ: నాణెం ముద్రించడం ఒక క్లిష్టమైన పని - లోహాన్ని కరిగించడం, డిజైన్‌ను చెక్కడం, కత్తిరించడం, పాలిషింగ్ చేయడం, నాణ్యత తనిఖీ. యంత్రాలు, విద్యుత్, శ్రమ ఖర్చు జోడించబడింది.

భద్రతా లక్షణాలు

నాణేలు నకిలీ కాకుండా నిరోధించడానికి ప్రత్యేక డిజైన్, పరీక్ష జరుగుతుంది.

రవాణా , పంపిణీ: దానిని మింట్ నుండి RBI ద్వారా బ్యాంకులకు డెలివరీ చేయడానికి అయ్యే ఖర్చు.

2025 వరకు RBI వెబ్‌సైట్‌లో కొత్త అధికారిక నవీకరణ అందుబాటులో లేదు, కానీ ద్రవ్యోల్బణం కారణంగా ఖర్చు కొద్దిగా పెరగవచ్చు. ఉదాహరణకు, 2018 నుండి 2025 వరకు సగటు ద్రవ్యోల్బణ రేటు 5-6శాతం ఉంటే, అప్పుడు ఖర్చు దాదాపు రూ. 1.20-1.30 ఉండవచ్చు. కానీ RBI డేటా ఆధారంగా, మేము రూ. 1.11ని పరిగణిస్తాము.

చిన్న నాణేల ప్రాముఖ్యత

ఒక రూపాయి నాణెం చిన్నది కావచ్చు, కానీ అది మన ఆర్థిక వ్యవస్థకు ఆధారం. ఆర్‌బిఐ ప్రకారం, దాని తయారీ ఖర్చు రూ.1.11, ఇది విలువ కంటే ఎక్కువ, కానీ ఈ లోటు ప్రభుత్వ బాధ్యతలో భాగం కాదు. ద్రవ్యోల్బణం పెరిగితే ఖర్చులు కూడా ప్రభావితమవుతాయి, కానీ ఆర్‌బిఐ నిరంతరం నిఘా ఉంచుతుంది.